Optymalizacja wartości zdrowotnej poprzez redukcje antybiotykooporności

Według Światowej Organizacji Zdrowia, oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe to jedno z dziesięciu największych globalnych zagrożeń dla zdrowia publicznego, porównywalnych do katastrofalnych skutków wynikających ze zmian klimatu. Prognozy pokazują, że jeśli nie zostaną podjęte działania prewencyjne, więcej ludzi będzie umierało z powodu lekoopornych infekcji niż z przyczyn onkologicznych lub w wypadkach komunikacyjnych[1]. Jak twierdzą wybitni klinicyści, eksperci systemowi oraz sami pacjenci, ochrona dostępnych antybiotyków jest naszą zbiorową odpowiedzialnością na użytek przyszłych pokoleń. Organizatorem konferencji prasowej, towarzyszącej obchodom Światowego Tygodnia Wiedzy o Antybiotykach był Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego oraz Polskie Towarzystwo Zdrowia Publicznego.

W trakcie konferencji prasowej eksperci podkreślili, że odporność na antybiotyki stała się największym zagrożeniem dla zdrowia publicznego na świecie. Dane opublikowane w tegorocznym numerze prestiżowego czasopisma medycznego Lancet podają, że w 2019 r. zmarło na świecie 4,95 milionów pacjentów z powodu zakażeń wywołanych przez bakterie oporne na antybiotyki, z tego 1,27 miliona przez bakterie oporne na wszystkie dostępne antybiotyki.

Eksperci wskazali, że  ostatniej dekadzie 20 wieku problem oporności zaczął wymykać się spod kontroli nie tylko ze względu na brak nowych antybiotyków. Nieracjonalne stosowanie leków, m.in. ich niepotrzebne przepisywanie w schorzeniach nieuwarunkowanych patogenem bakteryjnym bądź niewłaściwe ich użycie, przyspiesza powstawanie oporności, co w efekcie sprawia, że szybko stają się one nieskuteczne.

Wedle raportu Europejskiego Centrum Profilaktyki i Kontroli Chorób, Polska znajduje się w gronie krajów, w których lekooporność bakterii szczególnie szybko staje się istotnym problemem klinicznym. Dr Małgorzata Gałązka-Sobotka, dyrektor Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego podkreśla, iż antybiotykooporność stanowi duże obciążenie dla całego systemu ochrony zdrowia, gdyż generuje dodatkowe koszty leczenia, szacowane na poziomie ok. 1,5 mld euro rocznie[2].

„Niestety, rosnąca oporność na antybiotyki, poza tragicznymi skutkami dla zdrowia publicznego, powoduje olbrzymie straty budżetowe. Jak podaje NIK, jednym z największych zagrożeń zdrowia publicznego jest pojawianie i rozprzestrzenianie się opornych na antybiotyki szczepów bakterii chorobotwórczych, co skutkuje brakiem możliwości skutecznej terapii zakażeń przez nie wywoływanych. Są one przyczyną wysokiej śmiertelności i dużej liczby powikłań. Roczne koszty bezpośrednie ponoszone przez świadczeniodawców, w związku z przedłużeniem hospitalizacji z powodu zakażeń, szacuje się na ok. 800 mln zł” – komentuje dr Małgorzata Gałązka-Sobotka, dyrektor Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego. 

Według ekspertów, w oczekiwaniu na pojawienie się nowych antybiotyków, najważniejsza jest obecnie ochrona już istniejących. Jedyną rozsądną drogą jest przeciwdziałanie rozwojowi oporności na dostępne leki. Dlatego racjonalizacja antybiotykoterapii i niewprowadzanie jej tam, gdzie nie jest konieczna jest dużym i ważnym wyzwaniem systemu ochrony zdrowia.

Jak wskazują eksperci, przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z narastaniem antybiotykooporności wymaga wielosektorowych działań. Podstawą są kampanie edukacyjne, kierowane nie tylko do lekarzy, ale i ogółu społeczeństwa promujące stosowanie się w codziennym życiu do zasad racjonalnej antybiotykoterapii.
W obliczu widma ery post-antybiotykowej, ochrona dostępnych antybiotyków jest naszą zbiorową odpowiedzialnością. Tegoroczne obchody Europejskiego Dnia Wiedzy o Antybiotykach i Światowego Tygodnia Wiedzy o Antybiotykach przebiegają pod hasłami: Antybiotyki – stosuj rozważnie oraz Zwiększaj świadomość, zatrzymaj odporność.

• Stosuj podstawowe zasady higieny, myj i dezynfekuj ręce.
• Stosuj antybiotyki zgodnie z zaleceniami lekarskimi.
• Stosuj tylko antybiotyki przepisane przez lekarza.
• Nie namawiaj lekarza do przypisywania antybiotyków w przypadku grypy lub przeziębienia.
• Nie przerywaj antybiotykoterapii, nawet jak poczujesz się lepiej.
• Nie używaj samodzielnie antybiotyku, który pozostał Ci w apteczce po poprzedniej kuracji[3].
• Szczep siebie oraz bliskich, to najlepszy znany sposób zapobiegania infekcjom.

Organizatorzy wydarzenia: Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego, Polskie Towarzystwo Zdrowia Publicznego. Patroni: Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia, Narodowy Instytut Leków, Polskie Towarzystwo Medycy Rodzinnej. Partner: Klosterfrau Healthcare Group.

[1] O’Neill J. Tackling Drug-Resistant Infections Globally: Final Report And Recommendations The Review On Antimicrobial Resistance Chaired By Jim O’neill. Welcome Trust and the UK Department of Health 2016 20. O’Neill J. Review on Antimicrobial Resistance. Antimicrobial Resistance: Tackling a Crisis for the Health and Wealth of Nations.2014

[2] Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach. Publikacja Odpowiedzialne stosowanie antybiotyków. Informacja dla społeczeństwa. 18 listopada 2010 r. Kampania organizowana w ramach programu polityki zdrowotnej Ministra Zdrowia pn. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków (NPOA 2010); Komisja Europejska, EU Action on Antimicrobial Resistance [Działania UE w zakresie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe], 2017.

[3] Wystawa_EDWA_WAAW_2021.pdf